ลักษณะทั่วไปและสรรพคุณของพญาสัตบรรณ

พญาสัตบรรณ

ชื่อวิทยาศาสตร์ (Scientific name) : Alstonia scholaris (L.) R. Br.

ชื่อสามัญ (Common name) : Devil Tree, White Cheesewood, Black Board Tree, Dita Bark

ชื่อเรียกอื่น (Other names) : พญาสัตบรรณ ตีนเป็ดไทย หัสบรรณ (กาญจนบุรี)

ชื่อวงศ์ (Family name) : APOCYNACEAE

ลักษณะ (Characteristics) : ไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ มีความสูงประมาณ 12-20 เมตร โคนต้นเป็นพูพอนเปลือกสีเทา ผิวลำต้นมีสะเก็ดเล็ก ๆ
สีขาวปนน้ำตาลกรีดดูจะมียางสีขาว ลำต้นตรง แตกกิ่งก้านสาขามาก แตกกิ่งออกรอบข้อ ลักษณะเป็นชั้น ๆ
ใบ เป็นใบเดี่ยวออกรอบข้อ 4-7 ใบ ก้านใบสั้น ใบสีเขียว ถ้าเด็ดก้านใบจะมียางสีขาว รูปใบหอกกลับแกม
ขอบขนานหรือรูปไข่กลับ ปลายกลมหรือเว้าเล็กน้อย โคนใบสอบแหลมหรือเป็นครีบ เส้นใบถี่
ขนาดใบยาวประมาณ 10-12 เซนติเมตร
ดอก ออกดอกเป็นช่อตามปลายกิ่งหรือส่วนยอดของลำต้นคล้ายฉัตร ช่อหนึ่งจะมีดอกประมาณ 7 กลุ่ม
ดอกมีสีขาวอมเหลือง มีกลิ่น กลีบดอกโคนเชื่อมกันเป็นหลอดปลายแยก 5 แฉก เกสรตัวผู้ 5 อัน
ผล เป็นฝักรูปกลมยาว เมื่อแก่แตกเป็น 2 ซีก เมล็ดมีจำนวนมาก  มีปุย ปลิวตามลม

การกระจายพันธุ์ (Distribution) : โดยเมล็ด

ช่วงเวลาการออกดอก (Flowering Time) : ตุลาคม - ธันวาคม เริ่มติดฝักประมาณเดือนมกราคม   

เมล็ดแก่ประมาณเดือนมีนาคม

ประโยชน์ (Uses and Utilization) : เป็นไม้มงคล ต้นไม้ประจำจังหวัดสมุทรสาคร เนื้อไม้ใช้สร้างบ้าน

ทำโครงสร้างส่วนต่าง ๆ ของบ้าน เช่น เสาบ้าน ใช้ทำฟืน ทำไม้จิ้มฟัน หีบใส่ของ

สรรพคุณ (Medicinal uses) : เปลือกต้นต้มน้ำดื่ม แก้ไข แก้ไอ แก้หวัด รักษาผื่นคัน สมานลำไส้ แก้บิด ท้องเดินเรื้อรัง ขับพยาธิ และแก้หลอดลมอักเสบ, ยาง ใส่แผลที่เป็นตุ่มหนอง ช่วยให้แผลแห้งเร็ว, 

ดอก แก้โลหิตพิการ ไข้เหนือ ไข้ตัวร้อน

ที่มา :  เว็บไซต์โครงการจัดตั้งศูนย์วิจัยและการจัดการความรู้ทางพฤกษศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ, เว็บไซต์กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช และเว็บไซต์สถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง (องค์การมหาชน)